“Nhưng đất nước người ta dành từng miếng/ Người ta ôm khi hầu như chết điếng/ Nơi đạn dựng anh dậy/ Nơi súng bắt anh nằm/ Nơi người ta chảy vào quần chúng nhân dân như một nước hoà chan/ Với đất ấy, sống cùng đất ấy…”- Vladimia Maiakopski.
VLAĐIMIA MAIAKOPSKI
Mùa đông 1919
Tôi đi đến nhà người yêu tôi
như một khách mời
Tay xách nơi đuôi xanh
hai củ cà rốt nhỏ
Kẹo bánh tôi từng cho
tiệc tùng tôi từng mở
Nhưng hơn cả mọi món quà đắt đỏ
Tôi nhớ
hai củ cà rốt nhỏ quí giá vô ngần
Và một nửa thanh
củi gỗ bạch dương
Phía sau một khung kính
tuyết đi
Bước của tuyết như bông mềm mại
Tảng đá kinh kỳ
trắng phơ, trần tụi
Dính trên tảng đá
là bộ xương rừng
Và kia, sau rừng
trời tựa mảnh khăn
Một ít mặt trời leo lên trên ấy
Sớm Tháng Chạp mệt mề và chậm rãi
Mọc trên Mascơva
như cơn sốt dịch lây
Những đám mây
Bỏ đi tới những nước nào no đủ
Sau mây đó nằm ườn nước Mỹ
Mỹ nằm ườn, Mỹ ngốn, Mỹ ăn
Cà phê, ca cao…
Đứng trên đất nước lột trần
Tôi ném
Vào đầu
tròn hơn những đĩa bàn khách sạn
Của bọn mỡ mầu kiêu xa đần độn
Tiếng kêu này:
Ta yêu đất nước ta
Người ta có thể quên
nơi nào, lúc nào bụng béo ra
Và cằm xệ xuống thành ba ngấn
Nhưng đất nước với người ta lận đận
Biết cùng nhau cái đói là gì
Không bao giờ người ta có thể quên đi
Nhưng đất nước người ta dành từng miếng
Người ta ôm khi hầu như chết điếng
Nơi đạn dựng anh dậy
Nơi súng bắt anh nằm
Nơi người ta chảy vào quần chúng nhân dân như một nước hoà chan
Với đất ấy, sống cùng đất ấy
Làm cùng làm
chơi cùng chơi
chết cùng chết!
RƠNÊ ĐƠPẾTTƠRƠ
Thơ ngợi Đi-tô
Những ngày mai của anh hiện trên mặt em
Như gân lá trên lá cây-ăn-bánh[1]
Miệng em khi cười như chạm trong lửa thắm
Vẻ dịu dàng ánh lên trong đôi mắt em
Như giọt nước long lanh
trên tấm cừu sinh động mượt êm.
Sóng gợn reo say – trên làn thân thể
Và lòng anh yêu da thịt của em
Như tiếng chuông ngân đổ hồi dòn dã,
Đổ liên hồi trong máu – khiến say thêm.
Anh như những sông bỏ dòng chảy cũ
Để chảy vào lòng cát sắc em xinh
Anh như những đàn én bay về tổ
Mỗi năm về tìm – trời của em xanh:
Mùa lại mùa anh vững bền vẫn ở
Trong mùa xuân bất tận những mơn trớn ân tình.
Anh ở trên đất này đặng mà vĩnh viễn
Được lở và bồi trong sóng mạnh của em,
Em ái ân hồi anh lại mỗi đêm
Như một trái tim lại hồi nhịp đập,
Đời em, hỡi nàng tiên rượu bồ đào trong vắt,
Đời em, hỡi niềm say mía ngọt mê-li,
Đời em tạo đời anh như một ngọn lửa gỗ cháy diệu kỳ,
Ngọn lửa in lên chân trời vô biên của nhân loại.
NAZIM HIKMET
Chàng khổng lồ mắt xanh
Chàng là một khổng lồ mắt xanh
Chàng yêu một người đàn bà nhỏ xíu
Cô ấy mơ nhỏ xíu một ngôi nhà
Trong vườn có hoa leo
Lá ngời phản chiếu
Chàng khổng lồ yêu một cách khổng lồ
Tay chàng sinh ra để làm những việc to tát
Không bao giờ xây được bức vách giật được dây chuông
Của cái ngôi nhà
Trong vườn có hoa leo lá ngời phản chiếu.
Chàng là một người khổng lồ mắt xanh
Chàng yêu một người đàn bà nhỏ xíu
Cô ta chán rất nhanh, cái con người yểu điệu.
Trên đường to tát của chàng khổng lồ
Cô sinh khát thèm bình yên dễ chịu.
Giã từ – cô nói với đôi mắt xanh
Và khoác tay một anh lùn giàu có
Cô bước vào ngôi nhà
Trong vườn có hoa leo lá ngời phản chiếu.
Chàng khổng lồ bây giờ mới hiểu
Rằng những tình yêu của khổng lồ
Cũng không thể thu mình chôn vô
Trong nhà có hoa leo lá ngời phản chiếu.
Lại nói về em nữa
Ta yêu nơi em
Cuộc phiêu lưu của chiếc tàu lên đường đi Bắc cực
Ta yêu nơi em
Sự táo gan của những người đánh cuộc đi tìm
Những phát hiện lớn lao
Ta yêu nơi em cái xa vời rộng cao
Ta yêu nơi em cái không thể nào đạt tới
Ta vào trong mắt em như vào trong rừng mặt trời đầy chói
Và khi ta nhễ nhại, đói ăn, điên dại,
Ta có nỗi mê mải của kẻ đi săn để cắn vào thịt em.
Ta yêu nơi em cái không thể nào đạt tới,
Nhưng không phải đâu cái tuyệt đường mong mỏi.
Em là nỗi ràng buộc, và niềm tự do của ta,
Em là thịt của ta bỏng cháy
Như thịt trần của đêm hè nóng dậy.
Em là xứ sở của ta
Em, với những rạch xanh trong đôi mắt nâu pha
Em, cao sang và đắc thắng,
Em là nỗi lòng ta hoài vọng,
Khi ta đạt tới em
Ta biết em là nơi không tới được bao giờ.
LUI ARAGÔNG
Tôi không phải hạng người ăn gian
cùng vũ trụ…
Tôi không phải hạng người ăn gian cùng vũ trụ;
Cả tôi chen trong đoàn lũ những con người;
Chưa ai thấy tôi khi giông tố lại chuồn lui;
Mỗi trận cháy, tôi đưa tay ra dập lửa;
Tôi đã trải cảnh xe tăng, hầm hố;
Tôi vẫn thường dại dột đem nói thật những ý mình;
Khi người ta đến nhổ vào mặt tôi tôi không lẩn tránh một bên;
Tôi đã sống, bị khắc hằn trên trán;
Với mọi người tôi chung miếng bánh đen, dòng lệ thảm;
Khi giặc tràn đất nước chia phôi,
Tôi chỉ lên tàu khi đến lượt tôi;
Tôi trở về trên một chiếc tàu đầy quân giải phóng
Ở trên boong quân lính hát trầm trầm một giọng…
Tôi đã lấy phần tôi đắng cay:
Tôi đã gánh phần tôi khổ sở;
Với tôi chiến tranh này vẫn còn dang dở
Khi dân tộc tôi còn bị xé cả chân tay;
Áp tai vào đất, tôi vẫn nghe đây
Xa xa vọng tiếng thở dài ghê gớm
Còn xuyên thịt da của một thế gian hờ hững.
Tôi không biết giấc ngủ là gì, và khi tôi nhắm mắt là sẽ nhắm luôn…
Điều ấy, xin chớ quên!
Nhưng ở dưới làn da của mặt tôi,
dưới những dây da thuộc của vẻ người,
Đang còn có một cái gì đó nữa
Mà thiếu nó tôi chỉ còn là đá nằm giữa đá,
Chỉ còn là một hạt giữa thóc trong kho,
Chỉ còn là một mắt trên sợi xích khô.
Còn có cái gì khác nữa
Như chảy máu và như đốt lửa,
Cái gì như ý nghĩ gắn liền với trán,
Như lời nói gắn liền với môi,
Như tiếng ca với ngực liền hơi,
Như hơi thở thiêng liêng sự sống;
Có cái gì nó là đời tôi,
Còn có Em, bi kịch của ta ơi,
Em, rạp hát bên trong to rộng
Và khi cánh cửa ngoài đường mong manh khép đóng.
Bấy giờ trong yên lặng lộng lẫy như vàng,
Kéo run run màu đỏ thắm của màn.
PABLÔ NÊRUĐA
Anh yêu em
Người yêu ơi, anh yêu em và em yêu anh và anh yêu em
Những ngày là ngắn, tháng ngắn, mưa ngắn, những chuyến tàu là ngắn
Cao là những ngôi nhà, những ngọn cây, và đôi ta lại cao hơn
Trên cát tiến tới bọt sóng nó muốn được hôn chân em
Chim các quần đảo bay xa chuyển mùa
Và những rễ của em trong tim anh mọc
Có ai ngờ, người thương ơi, còn giông tháng chín
Đã đem sắt rỉ ập xuống người em
Và khi, những trận mưa gai anh thấy em đi không có chở che
Anh đã cầm chiếc ghi ta bằng hổ phách, anh đã tự đặt bên em
Lúc ấy anh cảm thấy: không có miệng em, anh không thể nào ca hát
Và anh có thể chết được nếu dưới mưa em nhìn anh, với lệ nhoà đôi mắt
Ôi, tại sao những nỗi sầu tình ở bên bờ sông
Tại sao bài hát kia ở giữa hoàng hôn đã cháy lên trong bóng của anh
Chúng nó lại rút ẩn vào em, cô gái ngát hương của phương nam ấy
Tại sao chúng nó lại làm cho quà của em, hương của em cần thiết
Cho cuộc đời anh đã mòn mỏi biết bao đông
Trích từ 100 bài thơ tình
10.
Người đẹp dịu hiền như thể là bài nhạc và chất gỗ
chất ngọc và chất vải, lúa mì với những cây đào
đã dựng nên pho tượng sống động xôn xao
với sóng mát dạt dào, nàng so vẻ thanh tao tươi mát
Biển ôm tắm những bàn chân bóng tròn, óng ánh
đứng trong khuôn mình mới vừa in trong cát phập phồng
bây giờ thì thân hình nàng, một ngọn lửa hoa hồng
chỉ là một bong bóng dập dồi tạo bằng ánh sáng mặt trời và biển
Ồ! không được động tới em, ngoài cái muối của rét!
Cho dẫu tình yêu cũng không được làm hao tổn mùa xuân
Người đẹp ơi, đang dội bọt sóng trong giá trắng ngần
Em hãy để cho lưng ong của em tạc vào nước biển
Cái chiều nét mới mẻ sao! Của hình bông sen và dáng thiên nga
Và pho tượng em hãy lướt thuyền trên thuỷ tinh vĩnh cửu bao la
32.
Gian phòng trong buổi sớm mai: một thực tế hãy còn bàng bạc
gồm những đệm chăn, giường ghế linh tinh,
nguồn gốc của ban ngày như một chiếc thuyền còn hãy lênh đênh,
ngăn nắp chưa thành, bởi hãy còn chợp chờn giấc ngủ
Ôi đồ vật muốn hãy còn vương lưu vết tích
còn lặng im và bất động khô khan
những tờ giấy kia che những nét chữ bị vò ngang
chai rượu vang dở dang muốn tiếp tục ngày hôm qua của nó
Em đi qua, xếp đặt, hỡi con ong rung động của anh
Những vùng nào em động đến sẽ thoát ra ngoài bóng tối
Và nghị lực sáng rỡ của em đã đem về ánh mới
Ta xây dựng mình trở lại trong sự sáng tươi
các đồ vật lúc bấy giờ lại đi theo ngọn gió đời
sự ngăn nắp gọn gàng đã đặt vững ổ bánh mì và thả cánh bồ câu bay mát rượi
57.
Bọn nói láo, những kẻ nói rằng anh đã mất vầng trăng
những kẻ tiên tri cho anh một tương lai trên cát
và còn gì mà chúng chẳng phun với cái lưỡi kia lạnh ngắt
chúng muốn dập vùi cành hoa của thế gian
Rằng: “Y chẳng bao giờ còn hát ca nàng tiên cá nồng nàn
Y chỉ có một cái làng bé nhỏ”
Miệng nhai giấy, những giấy hoài, giấy mãi
Chúng viết xui người ta – quên rằng anh vẫn ôm đàn
Còn anh thì anh vung ra trước mắt chúng cái lưỡi mác sáng choang
của tình ái đôi ta nó đóng đinh trái tim anh với trái tim em làm một
anh muốn một đoá hoa nhài rơi trong dấu vết của em
Và lạc trong tối tăm, lúc mắt em khép lại buông đêm
nhưng khi ánh mới bừng lên, ôm toả lấy anh tươi rói
anh lại lần nữa tái sinh, chế ngự cả bao nhiêu bóng tối
BLAGA ĐIMITRÔVA
Điều bí ẩn
Một cái nhìn thấu suốt
từ xa xăm vẫn kiếm tìm tôi
qua những núi non và những bức thành
qua những rừng chằng chịt
qua những biển rủi may
Và với những ăng ten rung động, tinh nhạy lạ thường
trái tim tôi bắt lấy làn sóng lạ
đến mùa xuân, những ngọn gió vạm vỡ
kéo tôi với những dây kéo tàu đi tới vô biên
ở đó có hai bàn tay đang khao khát tay tôi
Có ai đó đang tìm tôi
phải chăng từ một hành tinh khác
từ một lục địa khác
từ một ấp iu ôm siết khác
Người ấy quyết tìm tôi cho được
Và ngày của tôi bừng dậy với một run rẩy không có lý do
và vũ trụ hoá nên hào phóng tràn đầy
những duyên may bất định
dầu tất cả những lòng tay, tất cả mọi nụ cười có bỏ tôi chăng nữa
thì tôi vẫn được bao trùm trong yêu thương
Có ai đó đang tìm tôi
và tất cả mọi con đường
đều dẫn đến vòng ôm đang khao khát
và người ấy sẽ tìm tôi như vậy mãi
cho tới ngày cuối rốt của đời tôi.
PAUL ELUARD
Cái chết, tình yêu, sự sống
Anh đã tưởng bẻ gãy được cái thẳm sâu, xa vợi
Bằng nỗi sầu trần trụi, vắng tanh
Anh đã nằm nhoài trong cái nhà tù cửa kín bưng
Như một người chết biết điều, đành nhắm mắt
Một kẻ chết trên đầu chỉ đội hư vô
Anh đã trải mình trên những đợt sóng xô vô nghĩa
Của chất độc hút vào người vì thích vị tro tàn
Anh cho rằng nỗi cô đơn còn thắm hơn máu đỏ.
Anh đã muốn tách lìa sự sống
Anh đã muốn chung nỗi lạnh tàn cùng cái chết
Muốn trả trái tim cho hư lãng và trả hư lãng cho cuộc đời.
Muốn xoá hết, không có cửa gương, chẳng còn sương bám
Trước không, sau chẳng, cả thảy là không
Anh đã loại trừ đôi tay chắp vái
Anh đã loại trừ cả xương cốt giá như đông
Của lòng muốn sống trở thành không.
Em đã đến, bếp lửa tàn lại đỏ
Bóng tối lui, cơn lạnh dưới thấp cũng ngời sao
Và đất phong bằng thịt da em trong sáng biết bao
Và anh tự thấy mình phơi phới nhẹ nhàng
Em đã đến sự cô đơn đã mất
Anh có người dẫn dắt ở trên mặt đất
Anh biết phương hướng, anh lớn vô hồi
Anh đi tới, anh được đất trời, năm tháng.
Anh bước tới em, anh bước mãi mãi về ánh sáng
Đời có thịt xương, hy vọng đã căng buồm
Giấc ngủ tràn trề những mộng và đêm
Hẹn với rạng đông những cái nhìn tin cậy
Những cánh tay em khoát mở sa mù
Miệng em ướt những giọt sương thứ nhất
Niềm yên nghỉ sáng tươi thay chỗ cho nhọc mệt
Và anh thờ tình yêu như thuở thanh xuân.
Ruộng cấy cày xong, xưởng máy toả ngời
Lúa làm tổ ngoài đồng trong mênh mông sóng gợn
Gặt lúa, hái nho có vô số người tham dự
Không có cái gì đơn độc, cũng chẳng có lẻ loi
Biển chiếu trong mắt của trời, trong mắt của đêm
Rừng tặng cho cây sự êm đềm yên ổn
Và những tường nhà có chung một làn da
Và những con đường gặp nhau mãi mãi
Những con người sinh ra để đồng tình đồng ý với nhau
Để hiểu biết nhau, để cùng yêu mến
Sinh ra những đứa con, con lại thành những người cha
Những đứa con dù không cửa không nhà
Chúng sẽ sáng tạo trở lại những người
Sáng tạo lại đất trời và tổ quốc
Tổ quốc của hết thảy mọi người
Tổ quốc của vạn kỷ muôn đời.
NICOLA GHIDEN
Bản tình ca nhỏ ở Plôđip
Tại Plôđip, trong thành phố cũ
ở chốn xa kia
Trái tim tôi một đêm nọ đã ngừng
và không gì nữa
Một cái nhìn dài của hai mắt biếc
ở chốn xa kia
Đôi làn môi ướt: trái cấm trêu ngươi
và không gì nữa
Trời Bungari rì rầm lấp lánh
ở chốn xa kia
Đầy những vì sao run rẩy long lanh
và không gì nữa
Ôi! những bước thầm chậm đi trong phố
ở chốn xa kia
Những bước cuối cùng gạn gùng bâng khuâng
và không gì nữa
Gần bên cửa nào đây huyền bí
ở chốn xa kia
Một nét tay ngà, một cái hôn thôi
và không gì nữa
MARCELINE DESBORDES VALMORE[2]
Những hoa hồng của Xađi[3]
Sớm nay, em muốn đem cho anh những đoá hồng.
Nhưng em đã bọc vào thắt lưng nhiều cho đến nỗi
Những chỗ thắt quá căng không thể nào đựng nữa.
Những nút thắt đã vỡ ra! Bao nhiêu hồng tung toả
Theo gió bay, đi xuống biển cả rồi,
Theo nước hoa trôi – không bao giờ về lại.
Ngọn sóng đã hoá sắc hồng và như lửa cháy.
Chiều nay, áo em còn ngát cả mùi hương…
Anh hãy thở nơi em vầng kỷ niệm thơm.
Cô con gái và chim cu cườm
Vườn lào xào nói rằng trời sắp đổ mưa;
Chim, lá, gió thoảng run, biết trước cơn giông đến;
Và cô gái chống khuỷu tay – trên sách không đọc nữa,
Cô có thương cảm người yêu – không đến được với mình?
Đằng xa kia, xếp đôi cánh ướt dưới những lá cành,
Mắt phóng tới chân mây không đến được,
Kêu gọi bạn và nhìn trời vô tận,
Cũng như cô, một con chim gáy than thầm.
Hãy để trời mưa, hỡi những trái tim cô đơn và êm dịu!
Dưới cơn giông lướt qua – bao cảnh vật tái sinh.
Mặt trời không có mưa – làm hoa hồng nở được chăng?
Những tình nhân, các bạn đợi chờ ư? nỗi chi mà than trách?

ELIXAVÊTA BAGRIANA
Gặp nhau
Em nhận thấy dấu chân anh trên cát, và, đặng cho tới nhanh hơn
Em đã chạy và đã lún tới đầu gối, và em đã ngã
Nhưng khi em tới được đỉnh đồi, em đã kêu lên, kỳ diệu quá
Như buổi chiều khó quên hôm ấy, em mới thấy anh lần đầu
Anh đầy cả một chân trời – em thấy anh lớn biết bao
Chân anh đứng trên bờ cao, và tóc anh xoà vào mây lẫn
Và đến lúc anh nhìn thấy em và giang hai tay ra đón
Thì như là anh muốn ôm choàng cả vũ trụ bao la…
Anh hãy nghe tiếng đập tim em, anh hãy nhìn mắt em rớm lệ
Và anh hãy biết rằng cho tới hôm nay chưa ai siết em như thế
Và cho tới hôm nay em chưa siết ai nồng đượm thế này
Và nếu ngay giây phút này, niềm vui em quá nặng ở đầu cân
Và Chúa Trời muốn rút đời em ngắn lại
Thì em sẽ giơ hai tay đón lấy tột cùng ân huệ
Xuân Diệu dịch
Nguồn: Tạp chí Thơ HNV