Tài liệu mật: Hồi ký về cuộc chiến tranh Việt Nam và vụ tiết lộ Hồ sơ Lầu Năm Góc là cuốn hồi ký chính trị sâu sắc của Daniel Ellsberg được xuất bản vào năm 2002, trở thành cuốn sách bán chạy nhất, gây xôn xao nước Mỹ. Hồi ký của Ellsberg tường thuật lại câu chuyện về việc ông đã làm như thế nào để rò rỉ Hồ sơ Lầu Năm Góc cho tờ New York Times năm 1971 và cuộc xét xử ông được mở ra sau đó.
Cuốn hồi ký được chia làm ba phần, mỗi phần tương ứng với mỗi giai đoạn trong cuộc đời tác giả: Từ một chiến binh lạnh lùng và là chuyên gia phân tích thuộc Bộ Quốc phòng trở thành một nhà hoạt động phản chiến đầy nhiệt huyết.
Hồi ký mở đầu bằng việc kể lại cuộc hành trình đi tìm sự thật của tác giả và phơi bày chuyện lừa dối của bộ máy chính quyền ngay trong ngày đầu tiên ông vào làm việc ở Bộ Quốc phòng Mỹ (4/8/1964), cũng được gọi là ngày đầy tai tiếng tệ hại của chính quyền Mỹ về cái gọi là sự kiện Vịnh Bắc Bộ. Càng hiểu về cuộc chiến tranh từ việc làm của những người đưa ra các quyết định chính sách ở cấp tối cao, qua các tài liệu mật, qua các báo cáo về các âm mưu bí mật, cùng với sự khác biệt giữa những gì ông được chứng kiến trong các chuyến viếng thăm Việt Nam, lái xe qua khu vực nguy hiểm của Việt Cộng, vào đầu những năm 1960, và những gì báo chí và người dân kể trong hai năm tình nguyện sang Việt Nam, Ellsberg càng mất tin tưởng về triển vọng một thắng lợi quân sự của Mỹ trong cuộc chiến tranh Việt Nam.
Phần thứ hai của cuốn hồi ký kể về những hoài nghi của tác giả sau khi trở về Mỹ năm 1967. Daniel Ellsberg bắt đầu nhìn thấy sự hoài nghi của ông được rất nhiều người trong bộ máy chính quyền chia sẻ, mặc dù lúc này tổng thống và một số quan chức cao cấp khác vẫn luôn đưa ra trước công chúng Mỹ những lời tuyên bố rất lạc quan. Cũng trong thời gian này, Ellsberg gặp gỡ nhiều nhà hoạt động phản chiến, những người ủng hộ các giải pháp hòa bình và chịu ảnh hưởng rất lớn của họ. Quan điểm chống chiến tranh, chấp nhận ngồi tù của họ khiến Ellsberg càng nghi ngờ về những việc mình đang làm để giúp chính phủ Mỹ đi đến cùng của cuộc chiến.
Lương tâm thúc đẩy Daniel Ellsberg phải công khai sự thật. Và muốn làm được như vậy chỉ còn cách chấm dứt cuộc chiến tranh phi nghĩa này, một cuộc chiến chỉ có máu và nước mắt. Trong phần thứ ba, tác giả đã mô tả lại hết sức chi tiết quyết tâm chấp nhận mọi nguy hiểm để vạch trần những thủ đoạn lừa dối và những ảo tưởng phi lý trong các chính quyền Mỹ can dự vào cuộc chiến tranh Việt Nam từ thời Tổng thống Truman đến các chính quyền kế tiếp. Bên cạnh đó, Ellsberg đã tạo nên sự hồi hộp và kịch tính khi mô tả về những ngày tháng lẩn trốn trước sự truy đuổi của FBI sau khi các tài liệu được báo chí công bố rộng rãi cho đến khi Tổng thống Nixon đã phải từ chức bởi dính líu vào vụ Watergate. Dưới áp lực từ nhiều phía, tòa án chỉ còn cách tuyên bố trắng án và phóng thích Ellsberg. Và Daniel Ellsberg trở thành một anh hùng phản chiến trong lòng người dân Mỹ.
Tài liệu mật: Hồi ký về cuộc chiến tranh Việt Nam và vụ tiết lộ Hồ sơ Lầu Năm Góc không chỉ là một cái nhìn hấp dẫn về các hoạt động của quyền lực, một bức tranh nổi bật về những người thông minh kiên trì với một chính sách chiến tranh mà không bao giờ có thể thành công, với những hạn chế cố hữu của quân đội Hoa Kỳ và quân đồng minh miền Nam Việt Nam mà còn là là một câu chuyện về một người anh hùng, một người yêu nước, một người dám dũng cảm từ bỏ công việc, tự do để mang lại sự thật và chính nghĩa cho toàn thế giới.
Cuốn sách nằm trong danh sách Bestsellers liên tục tại Mỹ và được tái bản nhiều lần.
Daniel Ellsberg:
Daniel Ellsberg sinh ngày 7/4/1931, lớn lên tại thành phố Detroit, bang Michigan, Mỹ. Ông tốt nghiệp Đại học danh tiếng Harvard năm 1952, sau đó lấy bằng tiến sĩ kinh tế cũng tại trường đại học này. Ellsberg có 3 năm phục vụ trong lực lượng thủy quân lục chiến Mỹ, từ 1954 đến 1957.
Trong chiến tranh Việt Nam, dưới thời Bộ trưởng Quốc phòng McNamara, Daniel Ellsberg là chuyên viên phân tích của Bộ Quốc phòng Mỹ và là một người trung thành bảo vệ cuộc chiến của nước Mỹ chống lại sự bành trướng của chủ nghĩa cộng sản. Nhưng năm 1971, Daniel Ellsberg làm chấn động thế giới khi tung ra Hồ sơ Lầu Năm Góc, một tài liệu nghiên cứu tuyệt mật của Bộ Quốc phòng Mỹ về các dính líu của chính quyền với cuộc chiến tranh Việt Nam. Hành động quả cảm này khiến Ellsberg bị giới cầm quyền coi là “người nguy hiểm nhất nước Mỹ”. Vì bản tài liệu mật 7.000 trang này, Daniel Ellsberg bị buộc tội theo đạo luật chống sao chép 1917 và nhiều tội danh khác, đưa án phạt tối đa của ông lên 115 năm, nhưng đồng thời nhờ nó mà một làn sóng phản chiến lớn chưa từng có đã tạo ra ở Mỹ. Và “Tài liệu Lầu Năm Góc” cũng được cho là đã có ảnh hưởng quyết định khiến Lyndon Johnson từ bỏ cuộc tranh cử tổng thống năm 1972.
Sau vụ án này, Daniel Ellsberg đi thuyết trình nhiều nơi về các đề tài chính trị cũng như những bí mật lịch sử liên quan đến Việt Nam và Đài Loan, về sự thật của một cuộc chiến tranh mà Mỹ lừa dối hơn 40 năm trước.
Daniel Ellsberg là tác giả của nhiều cuốn sách nổi tiếng: The Doomsday Machine: Confessions of a Nuclear War Planner (Cỗ máy Ngày Tận thế: những Lời thú tội của người lập kế hoạch cho một Cuộc chiến Hạt nhân) (2017); Secrets: A Memoir of Vietnam and the Pentagon Papers (Những bí mật: Hồi ký về Việt Nam và Hồ sơ Lầu Năm Góc) (2002); Risk, Ambiguity and Decision (Rủi ro, Mơ hồ và Quyết định) (2001); Papers on the War (Hồ sơ về một cuộc chiến) (1971).
Tháng 3/2006, Ellsberg trở lại thăm Việt Nam và được trao kỷ niệm chương “Vì hòa bình hữu nghị giữa các dân tộc”, tôn vinh những cống hiến của ông dành cho Việt Nam.
Tháng 12/2006, Ellsberg được trao giải thưởng Right Livelihood năm 2006 tại Stockholm, Thụy Điển.
Năm 2010, nước Mỹ cho ra mắt bộ phim tài liệu về Daniel Ellsberg với tên gọi “Kẻ nguy hiểm nhất nước Mỹ” do Judith Ehrlich, Rick Goldsmith làm đạo diễn. Đây là bộ phim đồng nhận Giải thưởng Tự do bày tỏ tư tưởng năm 2010, là một trong năm bộ phim tài liệu hay nhất của năm, đã đoạt giải thưởng Đặc biệt của IDFA và đang chạy đua giành giải Oscar cho Phim tài liệu hay nhất năm 2010.
Vào năm 2012, Ellsberg đã trở thành một trong những người đồng sáng lập Quỹ Tự do Báo chí.
Hiện nay Daniel Ellsberg là một diễn giả, một nhà văn và một nhà hoạt động xã hội được nhiều người hâm mộ, ông sống ở California và Washington D.C
Có thể bạn muốn xem
Sách giả đang “thách thức” pháp luật
Giới thiệu các phương pháp nghiên cứu định tính (Qualitative Research)
Miền sương tản phố
Viện Nghiên cứu Hán Nôm thất lạc hơn 100 sách cổ
“Sống đến bình minh” – tự truyện của cố nhà báo Trần Mai Hạnh
Milano Sài Gòn đang về hay sang?
“Mẹ Frisby và hội chuột NIMH siêu đẳng” tái xuất với diện mạo hoàn toàn mới
Đỗ Hữu – Một nhà thơ tài hoa
Người nhạy cảm trong thế giới vô cảm