Việt Nam trong mắt nhà văn Đức Juli Zeh

Xứ sở những cô gái đi xe máy mặc áo khoác hoa là tập du ký của nhà văn nổi tiếng người Đức, Juli Zeh. Đây cũng là cuốn sách khởi đầu của việc xuất bản những tác phẩm văn hóa Đức của First News tại Việt Nam.

Sáng nay, 14-11, tại TPHCM, cuốn du ký Xứ sở những cô gái đi xe máy mặc áo khoác hoa viết về Việt Nam của nhà văn Đức Juli Zeh đã chính thức ra mắt độc giả. Tại buổi ra mắt, dịch giả của cuốn sách Đinh Bá Anh và nhà văn Lê Minh Khôi, người có thời gian dài gắn bó với nước Đức đã có buổi giao lưu, chia sẻ cùng bạn đọc xung quanh tác phẩm này.

Juli Zeh bén duyên với Việt Nam khi nhận được lời mời từ Viện Goethe nhân dịp kỷ niệm 35 năm Đức và Việt Nam thiết lập quan hê ngoại giao. Với ba tuần đi dọc Việt Nam, từ Hà Nội xuôi vào TPHCM, Juli Zeh gần như huy động mọi giác quan của mình ở cường độ cao để xem, nghe, cảm nhận.

Kết quả của hành trình này là những trang du ký Xứ sở những cô gái đi xe máy mặc áo khoác hoa vô cùng độc đáo về văn hóa, con người, đời sống…Việt Nam. Viện Goethe đồng hành cùng First News phát hành cuốn sách này tại Việt Nam trước khi xuất bản tại Đức.

Nhà văn Đức Juli Zeh

Ngay từ những trang đầu tiên, độc giả rất dễ bị cảm giác hoang mang từ người viết lây sang mình bởi nhịp thông tin dồn dập. Người đọc bị cuốn vào khoảng thời gian vội vã, quay cuồng thu xếp mà Juli Zeh phải trải qua để có thể gác lại cuộc sống trước khi bước chân đến Việt Nam, vùng đất chứa đựng rất nhiều kỳ thú trong cái nhìn của du khách phương Tây. Để rồi, sẽ phải cùng tác giả, nhìn quê hương mình với một đôi mắt hoàn toàn khác.

Việt Nam đón Juli Zeh bằng nhiều cú sốc. Vừa đặt chân xuống sân bay: sốc nhiệt. Bước ra đường: sốc giao thông. Ẩm thực: sốc rối loạn tiêu hóa… Tất cả, dồn dập đến mức, Juli Zeh gọi Việt Nam là “đất nước của sự hòa tan những mâu thuẫn khó hiểu”.

Juli Zeh không viết cuốn bút ký theo kiểu viết một cuốn sách viễn du, giới thiệu các điểm du lịch… mà cô trải nghiệm về đất nước Việt Nam ở những góc rất khác: trong công trường xây dựng, trên đường phố, ngoài vỉa hè, trong những ngôi làng, bên cạnh những người phụ nữ…

“Việt Nam, đây là thời điểm mà tôi phải bày tỏ lòng khâm phục bạn… Tôi muốn tìm xem cái gì còn đứng vững, và Việt Nam hỡi, bạn đã đứng vững, như từ thuở khai thiên lập địa: bầu trời của bạn, những cánh rừng của bạn, biển của bạn và đâu đâu cũng là sự kiên nhẫn đến khó hiểu…”, Juli Zeh viết.

Vẫn là những cô gái đi xe máy trùm áo chống nắng, khăn, khẩu trang kín mặt, đặc trưng ở Việt Nam nhưng qua cảm nhận của Juli Zeh, đó là một…“đội quân cướp nhà băng sặc sỡ”. Tương tự, những quán ăn, ly trà đá lề đường hay tiếng còi xe inh ỏi… hết sức quen thuộc với người Việt đều được khoác lên vẻ tươi mới.

Viết về xe máy, Juli Zeh hóm hỉnh: “…Như một dòng sông, như là một tác phẩm nghệ thuật tổng thể không chỉ chuyển động về một hướng mà nó tràn về đủ mọi hướng. Nó hòa vào, nó tách ra, nó cuốn lấy nhau, nó đan vào nhau. Nó tự trôi chảy không ngừng nghỉ…”.

Cuốn sách là những phát hiện dí dỏm của Juli Zeh về Việt Nam

Rất dễ thấy sự khác biệt từ văn hóa đến đời sống, quy tắc ứng xử… giữa châu Á và châu Âu trong trang sách của Juli Zeh nhưng sự khác biệt này lại rất dễ dàng được chấp nhận. Ở Việt Nam, mọi thứ không làm cho một cô gái lần đầu đến đây cảm thấy xa lạ và sợ hãi mà trái lại, Juli Zeh dễ dàng hòa mình vào với cuộc sống, tận hưởng hành trình khám phá của mình bằng một phong thái hết sức tự do.

Dịch giả Đinh Bá Anh, người chuyển ngữ cuốn sách đầy nội lực này nhận định Juli Zeh đã xây dựng tập du ký của mình như một tác phẩm nghệ thuật ý niệm. Những ấn tượng về đất nước và con người được cô ghi lại ngay lập tức khi chúng còn tươi rói…

Anh ví von: “Juli Zeh tự coi mình như là một con chó nhỏ chơi cuộn len, nó tò mò, săm soi, háo hức, lăn cuộn len ra rồi kéo lại gần, tung lên, dằn xuống…để tìm kiếm điều bí mật. Và, những “bí mật” rất con người nơi đây để Juli Zeh cho ra đời những trang viết giàu tính hài hước, tự trào nhưng cũng không kém phần sắc bén với hiện thực”.

Dịch giả Đinh Bá Anh chia sẻ về cuốn sách

Nhận xét về tác phẩm, ông Wilfried Eckstein, Viện trưởng Viện Goethe Việt Nam bày tỏ: “Việt Nam vốn khác hoàn toàn với Đức. Trong sự cọ xát với cái mới này, Juli Zeh đã viết ra quan sát của mình… Trong sách có những đoạn mô tả hài hước, so sánh cuộc sống ở hai đất nước mà tưởng chừng như hai thế giới khác nhau… Độc giả Đức đã cảm nhận được sự tự diễu cợt và tâm đắc trước những quan sát tinh tế và dễ thương của tác giả về cuộc sống thường nhật ở Việt Nam. Họ cảm nhận cùng Juli và quý mến sự tháo vát của con người nơi đây, quý mến những cuộc đời khó tin nơi đường phố, trên vỉa hè hoặc trong cửa hàng. Họ bắt đầu mở lòng ra với đất nước và con người nơi đây. Họ cảm mến, ngưỡng mộ và trân trọng Việt Nam…”.

Nói về nữ nhà văn Đức và cuốn du ký, bà Nguyễn Thu Hạnh, Cán bộ Chương trình Viện Goethe Việt Nam chia sẻ: “Mặc dù Juli Zeh chỉ là khách ngắn hạn, nhưng cuộc sống ở Việt Nam vẫn có tác động thay đổi cô. Và cô cũng để cho mình bị tác động. Cô mở lòng cho thế giới xung quanh. Cô tìm hiểu sự thấu hiểu với người khác… Cuốn sách là góc nhìn của người Đức về những điều quen thuộc với chúng ta nhưng lại rất thú vị với một người ở nước khác đến Việt Nam. Qua đó, chính chúng ta cũng phát hiện ra những điều thú vị mới trong những hiện tượng quá quen thuộc hàng ngày”.

Bà Nguyễn Thu Hạnh, Cán bộ Chương trình Viện Goethe Việt Nam chia sẻ về cuốn sách

Khép sách lại, khái niệm về thời gian dường như không còn cần thiết. Chỉ với ba tuần nhưng với Juli Zeh: cái lạ lẫm đã trở thành cái bình thường, cái khó tin đã trở thành cái đương nhiên. Thời gian rõ ràng là không quá dài nhưng vẫn đủ để nữ nhà văn Đức tạo nên một cuốn sách mỏng với sự hài hước, đáng yêu về bản thân, về quê hương cũ và vùng đất mới – Việt Nam.

Sách do First News thực hiện, NXB Trí Thức ấn hành.

Juli Zeh sinh năm 1974 tại Bonn, Cộng hòa Liên bang Đức. Cô là tiến sĩ luật, nhà báo, nhà hoạt động xã hội và nhà văn. Đến nay Juli Zeh là tác giả của 5 cuốn tiểu thuyết, nhiều vở kịch, nhiều tiểu luận về văn chương và xã hội.

Cuốn tiểu thuyết đầu tay Đại bàng và Thiên thần (Adler und Engel) in năm 2001, được dịch ra 31 thứ tiếng, đã đưa Juli Zeh ra ngoài biên giới nước Đức, khiến cô thường được nhắc đến như một trong những đại diện của thế hệ nhà văn trẻ tài năng của Đức sau khi đất nước này thống nhất.

Juli Zeh được trao nhiều giải thưởng văn chương uy tín, trong đó đáng kể nhất là Giải sách Đức năm 2002 và Giải Thomas Mann năm 2013. Trong lĩnh vực du ký, Juli Zeh tạo được dấu ấn với tập ký sự Sự im lặng là một tiếng động (Stille ist ein Gerausch, 2002), kể về đất nước Bosnia thời hậu chiến với những con người bị châu Âu lãng quên giữa lòng châu Âu.

Theo TIỂU TÂN/SGGPO