Tác giả Makenzy Orcel: ‘Văn chương giúp tôi tìm thấy tự do’

Tác giả Makenzy Orcel nói qua lăng kính văn học, ông được cảm nhận cuộc sống theo nhiều cách, từ đó tự do trong suy nghĩ.

Tối 12/12, Makenzy Orcel gặp gỡ độc giả ở Thư viện IDECAF (TP HCM), dịp đoạt giải Lựa chọn Goncourt của Việt Nam 2023, với tiểu thuyết Une Somme Humaine (Một tóm tắt đời người). Trong sự kiện có sự góp mặt của hơn 50 khán giả, Orcel trò chuyện về cảm hứng sáng tác và quá trình theo đuổi văn chương.

Trước câu hỏi của người điều phối chương trình – Tiến sĩ văn học Pháp Trần Lê Bảo Chân: “Lớn lên ở một đất nước nhiều biến động như Haiti, điều gì thôi thúc tác giả đến với sự nghiệp viết văn?”, Orcel trả lời: “Sách là chìa khóa giúp tôi mở mang tầm nhìn, hiểu được những điều xung quanh”.

Theo tác giả, sáng tác văn học là quá trình tìm hiểu bản thân, cảm nhận thế giới xung quanh. Tác phẩm không chỉ gói gọn trong việc suy nghĩ và kể chuyện, mà là công cụ cho phép cảm nhận xã hội theo cách mình muốn. Qua đó, nhà văn có thể dùng từ ngữ của mình để diễn đạt sự việc.

Orcel tự nhận là người thích kể chuyện, luôn đào sâu đề tài về sự tự do khi tìm nguồn cảm hứng. Nhà văn cho biết khái niệm tự do không phải là thoải mái làm điều mình muốn không dựa trên quy tắc nào, mà là quá trình phát triển bản thân, tìm tòi học hỏi của con người.

“Nếu một ngày nào đó con người ngừng tư duy thì sự tự do sẽ mất đi. Xã hội đang bị lèo lái, bao trùm bởi sức mạnh của đồng tiền, chủ nghĩa cá nhân. Tôi tìm đến văn học bởi nó là công cụ giúp mình bày tỏ quan điểm”, Orcel cho biết.

Dù trưởng thành trong môi trường thiếu thốn vật chất, Orcel quan niệm hoàn cảnh của mình không phải là nỗi hổ thẹn. Ngược lại, anh càng muốn hiểu được sự vận hành của xã hội, hiện trạng phân biệt giai cấp, khoảng cách giàu nghèo.

Thông qua những quyển sách, tác giả có cơ hội tiếp cận nhiều giọng văn, tư tưởng của tác giả nổi tiếng. Từ đó, Orcel rút ra bài học, tìm thấy phong cách sáng tác. “Tôi muốn thay đổi trật tự xã hội, quan tâm đến cái mọi người ít khi chú ý, từ đó làm nổi bật những khó khăn trong đời sống”, Orcel nói.

Trong buổi giao lưu còn có sự góp mặt của một số sinh viên Pháp ngữ, là thành viên giám khảo trong hội đồng bình chọn giải Lựa chọn Goncourt của Việt Nam năm 2023. Trong đó, Gia Hân, 20 tuổi, theo học Đại học Sư phạm TP HCM, thắc mắc về giọng văn nữ mà tác giả sử dụng trong hầu hết tác phẩm của mình.

Orcel nói ngưỡng mộ mẹ, do bà hy sinh nhiều cho gia đình nhưng không bao giờ tâm sự với tác giả. Vì thế, Orcel luôn trăn trở về những câu chuyện, cảm xúc của mẹ. “Có những câu chuyện tưởng chừng đơn giản nhưng chứa đựng nhiều điều sâu sắc. Tôi luôn đặt mình vào nhân vật phụ nữ nhằm tìm hiểu và hiểu được tiếng nói của họ. Từ đó, tôi có thể cảm nhận nỗi đau và trưởng thành hơn”, tác giả cho biết.

Khi biết tin tác phẩm Une Somme Humaine đoạt giải Lựa chọn Goncourt của Việt Nam lần thứ nhất, Orcel nói hãnh diện vì công sức viết lách của mình được độc giả nước ngoài biết tới. Theo tác giả, tuy khác nhau về văn hóa và lãnh thổ, Orcel và bạn đọc Việt Nam có đời sống giống nhau, đều yêu thích đọc sách, biết nhiều tên tuổi của văn học thế giới. Đồng thời, Orcel kỳ vọng nhiều tác phẩm Việt được dịch tiếng Anh và tiếng Pháp, để độc giả quốc tế có nhiều cơ hội biết đến.

Lựa chọn Goncourt là giải thưởng trong các giải thưởng văn học Pháp đã được quốc tế hóa, do ban giám khảo là sinh viên Pháp ngữ tại 35 nước bình chọn. Trong nước, 20 sinh viên – theo học khoa tiếng Pháp hoặc sư phạm Pháp của các trường đại học tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP HCM bỏ phiếu, dựa trên ba tác phẩm được Viện Hàn lâm Goncourt chọn lọc.

Makenzy Orcel, 40 tuổi, sinh ở Port-au-Prince (Haiti), hiện sống tại Pháp. Orcel quan tâm đến văn chương từ thuở niên thiếu, dù lớn lên trong hoàn cảnh khó khăn. Một số tác phẩm nổi tiếng của Orcel gồm Les Latrines, Maître-Minuit, The Emperor.

Năm 2016, cuốn tiểu thuyết thứ ba L’Ombre Animale mang về cho tác giả giải Littérature-Monde, giải Louis Guilloux (Pháp). Một năm sau, anh được chính phủ tặng danh hiệu Hiệp sĩ Văn học và Nghệ thuật Cộng hòa Pháp. Từ năm 2022 đến nay, tác phẩm Une Somme Humaine vào vòng chung khảo Goncourt 2022, nhận giải Lựa chọn Goncourt ở nhiều nước như Argentina, Ai Cập, Hy Lạp, Áo, Việt Nam

nguồn: Quế Chi/https://vnexpress.net/tac-gia-makenzy-orcel-van-chuong-giup-toi-tim-thay-tu-do-4688046.html