Tác phẩm tiên phong về kinh tế học của Adam Smith, Của cải của các quốc gia (The Wealth of Nations – 1776), dài khoảng 950 trang. Độc giả hiện nay thấy gần như không thể hiểu được: ngôn từ hoa mỹ, thuật ngữ quá cũ, có những đoạn lạc đề dài tới bảy mươi trang, và rất nhiều ví dụ từ thế kỷ XVIII-XIX làm chúng ta bối rối, chứ không có tác dụng khai sáng cho những người sống trong thời đại hiện nay.

Nhưng, Của cải của các quốc gia là một trong những tác phẩm quan trọng nhất trên thế giới. Nó tạo được ảnh hưởng đối với kinh tế học tương tự ảnh hưởng của Newton đối với vật lý học và Darwin đối với sinh vật học. Tác phẩm này sử dụng tri thức cổ xưa, được mọi người công nhận về thương mại và chính sách công, và tái khẳng định những kiến thức đó theo những nguyên tắc hoàn toàn mới mà hiện nay chúng ta vẫn sử dụng một cách hiệu quả. Smith đưa ra khái niệm về tổng sản phẩm quốc nội (GDP), như là biện pháp đo lường của cải của quốc gia; ông xác định rằng chuyên môn hóa làm cho năng suất lao động tăng lên đáng kể; ông nhận ra rằng trao đổi làm cho hai bên – chứ không chỉ người bán – đều được lợi; ông nhận thức được rằng thị trường là cơ chế phân bố tự động các nguồn lực, với hiệu quả cao; ông hiểu rằng cơ chế này tạo ra sự hợp tác rộng khắp và hiệu quả giữa các nhà sản xuất khác nhau. Tất cả những tư tưởng này vẫn là thành phần cơ bản của khoa kinh tế học trong suốt hơn hai thế kỷ sau đó.

Cho nên, Của cải của các quốc gia là tác phẩm cần phải đọc, nhưng đọc nó là công việc gần như bất khả. Cái chúng ta cần ngày hôm nay là bản ngắn hơn hẳn: trình bày tư tưởng của Smith, không thông qua bộ lọc của những nhà bình luận đương thời, mà bằng ngôn ngữ hiện đại. Cuốn sách này nhắm tới mục đích cập nhật ngôn ngữ và thuật ngữ kỹ thuật, với một số ví dụ và trích dẫn từ tác phẩm của Smith nhằm cung cấp kiến thức, và với những nhận xét nhỏ nhẳm giải thích con đường mà những ý tưởng về kinh tế học ban đầu của Smith phát triển thành những khái niệm kinh tế như hiện nay.

Tác giả: Eamonn Butler
Dịch giả: Phạm Nguyên Trường
Nhà xuất bản: NXB Tri Thức